॥किमर्थं वचनं तत्र॥ चन्द्रहासः॥

॥किमर्थं वचनं तत्र॥
           » चन्द्रहासः।

यदुक्तमुत्तमं मित्र
यन्नोक्तमुत्तमोत्तमम्।
यन्नोक्त्वापि त्वयोक्तं वै
मन्ये सर्वोत्तमं हि तद् ॥1॥
मित्रा, तू उत्तम बोललास. जे बोलला नाहीस, ते तर बहूत्तम होते. जे न बोलता ही बोललास; ते सर्वोत्तम होते असे मी मानतो.

किमर्थं वचनं तत्र
यत्र नोक्त्वापि ज्ञायते ।
जिह्वाचक्षुविक्षेपान्स्ते
मन्ये निरर्थकाः खलु ॥2॥
जेथे न बोलता सुध्दा जाणले जाते, तेथे बोलणे कशाला हवे? जीभ, डोळे, हावभाव हे देखील खरोखर निरर्थक वाटतात.

आवयोर्भाषणं केन
श्रुत्वापि ज्ञायते वद।
भावानां भूमिका तत्र
शब्दौचित्यं करोति किम् ॥3॥
आपले बोलणे ऐकूनही कोणाला कळते सांग. भावनांची भूमिका आहे; तेथे शब्दौचित्य काय करेल?

मन्येऽहं दुर्लभं सख्य
मेतादृशं कलौ युगे।
महत्पुण्येन लब्धं तद्
चिरं जीवतु कामये ॥4॥
असे सख्य कलियुगात दुर्लभ वाटते. मोठ्या पुण्याने ते लाभले. ते चिरकाल राहो.

आस्थाप्य ह्रदि सत्यं यः
सत्वांशमेव जीवति।
मनस्तस्य पवित्रं च
निर्मलमिति मे मतिः ॥5॥
हृदयात सत्याची स्थापना करून सत्वांश तेवढे जो जगतो, त्याचे मन पवित्र आणि निर्मल असते; असे माझे मत आहे.

विलसति प्रमोदस्सः
मनसि निर्मले तथा।
यथा शिवो हिमाद्रौ
स्थितो भस्मविलेपितः ॥6॥
निर्मल मनात आनंद त्याप्रमाणे राहतो की, ज्याप्रमाणे हिमालयात भस्मविलेपित शिव थांबले आहेत.

शिवसंकल्पयुक्तं च
विशालं व्यापकं मनः।
कुत्रचिदपि नापेक्ष्य
मीश्वरेच्छा बलीयसी ॥7॥
अशा या शुभसंकल्पयुक्त विशाल व व्यापक मनाची अपेक्षा कोठेही करू नये. या बाबतीत भगवंताची इच्छा बलवती आहे.

शब्दमनुसरन्नर्थः
यमस्तत्र न वर्तते।
भाषैषा मानसी ज्ञाता
निर्मलचेतसां कृते ॥8॥
शब्दाला अर्थ अनुसरतो; हा नियम तेथे नाही. ही मनाची भाषा शुध्दमनाच्या लोकांसाठीच ओळखली जाते.